Sesja 0.1: Wprowadzenie

Treści już przeniesione ze starej wersji serwisu, ale odnośniki do źródeł zewnętrznych jeszcze nie zaktualizowane

(ostatnia aktualizacja: 2014 r.).

Cele

Po zakończeniu sesji uczestnik będzie potrafił:

  • wyjaśnić dlaczego młodzi uczniowie mogą potrzebować ePortfolio,

  • opisać proces ePortfolio,

  • wyjaśnić jak proces ePortfolio może wspierać ucznia.

Spodziewane osiągnięcia

Po zakończeniu tej sesji uczestnik

  • przedyskutował szanse i bariery wprowadzenia ePortfolio,

  • przygotował listę pomysłów na wykorzystanie ePortfolio w swojej pracy.

Metoda ePortfolio i cele jej stosowania

Zainteresowanie wykorzystaniem metody ePortfolio oraz ilość prac i wdrożeń z tym związanych wzrosła znacząco w ciągu ostatnich lat. Publikowanych jest coraz więcej książek, podręczników, artykułów na temat doświadczeń związanych z wykorzystaniem ePortfolio w edukacji. Poniżej przedstawimy genezę ePortfolio, definicje oraz istotne zagadnienia związane z wprowadzaniem tej metody.

Wprowadzenie i definicje

Oto co o genezie ePortfolio piszą naukowcy z EduMedia Group z Salzburg Research, (Schaffert, Hornung-Prähauser, Hilzensauer & Wieden-Bischof, 2007, E-Portfolio-Einsatz an Hochschulen: Möglichkeiten und Herausforderungen, http://www.scil.ch/publications/reports/2007-03- brahm-seufert-next-generation-learning.pdf , p. 76; referring to Häcker 2006):

Pojęcie "portfolio" wywodzi się z włoskiego "portafoglio", które z kolei składa się z czasownika "portare" (nieść) i "foglio" (papier lub strona). Celem ePortfolio jako metody nauczania jest dokumentowanie i wspieranie samego procesu, jego wyników oraz kompetencji. Elementy portfolio można znaleźć w gazetkach szkolnych Celestina Freineta (http://www.literka.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=12044) lub projekcie rocznym według Rudolfa Steinera.

W przypadku wykorzystania mediów elektronicznych do prowadzenia, dokumentowania, zarządzania lub prezentowania portfolio możemy mówić wtedy o "ePortfolio", "portfolio elektronicznym" "portfolio cyfrowym" (ang. "digital portfolio") lub "portfolio w sieci" (ang. "webfolios").

Gdy próbujemy wyjaśnić, czym jest ePortfolio to okazuje się, że istnieje wiele sposobów jego definiowania. Na przykład Helen Barrett, jedna z bardziej znanych zwolenniczek tej metody pisze:

ePortfolia można zdefiniować jako "celowy zbiór prac ucznia (lub nauczyciela), które ilustrują starania, postępy i osiągnięcia w jednej lub wielu dziedzinach, na przestrzeni czasu. Elektroniczne portfolio wykorzystuje technologie cyfrowe, umożliwiając użytkownikowi zbieranie i organizowanie artefaktów (elementów portfolio) w różnych formatach (dźwięk, obraz, grafika, tekst). Portfolio opierające się na standardach wykorzystuje bazy danych lub linkowanie hipertekstowe celem czytelnego zaprezentowania związków między standardami i celami, artefaktami oraz refleksją. Refleksja stanowi o zasadności wybory artefaktów do zademonstrowania wybranych standardów czy złożonych celów. Portfolio elektroniczne jest narzędziem refleksji umożliwiającym zademonstrowanie rozwoju ucznia w czasie.(Barret, 2004)

W polskiej wersji Wikipedii znajdziemy następującą definicję:

Elektroniczne portfolio (e-portfolio, cyfrowe portfolio) to kolekcja cyfrowych elementów (tekst, pliki multimedialne i inne, notki z bloga, linki, analogowe źródła po cyfrowej konwersji, itp.) zebrana w całość (lub stale uzupełniana), zarządzana przez autora i często służąca prezentacji (zwykle przez internet). Za pomocą ePortfolio, jego autor wyraża siebie oraz demonstruje swój rozwój. W procesie edukacyjnym, ePortfolio wspomaga autorefleksję, która prowadzi do większej świadomości własnych osiągnięć i braków uczącego się. W szkolnictwie, ePortfoliomoże być pomocne podczas formalnej oceny uczącego się, gdzie nauczyciel lub wykładowca ma dostęp do pełnego obrazu postępów i osiągnięć udokumentowanych cyfrowo. Niektóre systemy ePortfolio pozwalają wybierać różne składniki portfolio dla różnych grup odbiorców, przez co jedno ePortfolio może być używane dla wielu celów.


W zależności od czasu procesu pracy nad ePortfolio można wyróżnić trzy jego rodzaje:

  • prezentacyjne,

  • strukturyzowane,

  • rozwijające się.

Struktura ePortfolio prezentacyjnego powstaje po to by przedstawić już wcześniej stworzone artefakty. ePortfolio strukturyzowane powstaje w procesie tworzenia artefaktów w ramach wcześniej założonej struktury ePortfolio. ePortfoliorozwijające się w procesie tworzenia i dodawania nowych artefaktów mniej lub bardziej zmienia swoją strukturę.

Systemy ePortfolio (komercyjne i open-source) znajdują zastosowanie na wszystkich szczeblach szkolnictwa m.in. w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Holandii. [dostęp: 06.05.2010]

Pomimo różnic występujących w poszczególnych definicjach, każda z nich skupia się na procesie, który:

  • kładzie nacisk na wyniki (efekty) uczenia oraz sam proces uczenia się,

  • wykorzystuje technologie komunikacyjne,

  • wspiera samodzielne uczenie się, planowanie, dokumentowanie oraz refleksję,

  • zawiera w sobie możliwość autentycznej oceny i całościowego podejścia do pracy ucznia.

Z technicznego punktu widzenia ePortfolio łączy w sobie następujące elementy (Luigi Canali De Rossi (2006): Electronic Portfolios: What Are They?):

  • osobista przestrzeń do pracy w sieci, gdzie uczeń może w łatwy sposób pisać i publikować,

  • informacje tekstowe, odnośniki, grafikę, dźwięk lub filmy cyfrowe,

  • dodatkowo ułatwia innym edycję, komentowanie, dodawanie treści (np. wiki),

  • sieci społeczne i elementy aplikacji społecznościowych, które umożliwiają odkrycie innych uczniów czy nauczycieli o podobnych zainteresowaniach czy wiedzy i skontaktowanie się z nimi,

  • narzędzia do publikacji i rozpowszechniania treści (newsletter, email, RSS, ogłoszenia, etc.),

  • funkcje kategoryzowania, tagowania (nadawania znaczeń i opisów) i klasyfikowania wytworzonych, zebranych i opublikowanych zasobów,

  • narzędzia do wyszukiwania i filtrowania pozwalające na szybkie znalezienie istotnych w danym kontekście informacji związanych z uczniem,

  • narzędzia do zarządzania i nadawania praw dostępu, które umożliwiają personalizację dostępu do zasobów dla różnych użytkowników.

Zasoby

Literatura:

Funkcje ePortfolio

Można wyróżnić wiele różnych funkcji, jakie pełnić może ePortfolio, na przykład prezentowanie osiągnięć, narzędzie aktywnego uczenia się, narzędzie do planowania rozwoju kariery zawodowej lun narzędzie wspierające ocenę.

Barrett & Carney (2005) wyróżniają e-portfolia:

  • Oceniające

Portfolia są traktowane jako produkt a zatem oceniane całościowo tak, aby umożliwić wykazanie przez nauczycieli stosownego poziomu osiągnięć.

  • Uczące

Portfolio tego rodzaju jest głównie narzędziem oceny umiejętności, refleksji na temat uczenia się i ustanawiania celów dla nauczycieli i uczniów. W tym przypadku nacisk kładziony jest raczej na proces niż na produkt a jego ocena jest z natury oceną kształtującą.

  • Marketingowe

Portfolio pokazujące pracę w celach promocyjnych, na przykład stworzone by zaprezentować czyjeś osiągnięcia i najlepsze wyniki pracy w celach promocyjnych, podczas poszukiwania pracy


Źródło: Barrett, H. & Carney, J. (2005). Conflicting Paradigms and Competing Purposes in Electronic Portfolio Development. http://electronicportfolios.org/portfolios/LEAJournal-BarrettCarney.pdf, [dostęp: 06.05.2010]

_________________

Zeichner & Wray (2001) zaproponowali listę istotnych kwestii, które należy wziąć pod uwagę planując wprowadzenie ePortfolio. Oto one:

  • Funkcje ePortfolio - Jaki jest cel wdrożenia ePortfolio: uczenie, ocenianie, rozwój zawodowy, zatrudnienie?

  • Role - Kto podejmuje decyzję o zawartości ePortfolio: tworzący je uczeń czy osoby, dla których ePortfolio zostało stworzone? Jak szczegółowe powinny być zasady i wytyczne tworzenia ePortfolio?

  • Organizacja - W jaki sposób organizować elementy ePortfolio - czy skupić się na tematyce wybranej przez ucznia, czy na celach programowych a może na standardach?

  • Jakiego rodzaju artefakty są dopuszczalne jako elementy ePortfolio dokumentujące osiągnięcia? Co powinno a co nie powinno znaleźć się w ePortfolio?

  • Jaka jest rola tutorów, wykładowców i innych uczniów w całym procesie tworzenia ePortfolio? Czy ich wpływ powinien być znaczny czy przeciwnie, bardzo ograniczony?

  • Jak często uczniowie powinni spodziewać się informacji zwrotnej na temat swoich postępów?

  • W jaki sposób oceniać ePortfolio? Czy stosować dedykowane kryteria oceny i skale czy też bardziej ogólny system (zaliczone/ niezaliczone)?

  • Co dzieje się z ePortfolio po zakończeniu jego tworzenia?


(Opracowano według Zeichner, K., Wray, S., (2001). The teaching portfolio in US teacher education programs: What we know and what we need to know. Teaching and Teacher Education, 17 (2001), 613-621)

Elektroniczne portfolio opiera się na dwóch istotnych częściach: zbiorze artefaktów oraz refleksji dotyczącej realizacji celów czy standardów.

Twój życiorys powinien zostać podzielony na dwie części:

  • informacje ogólne,

  • doświadczenie i osiągnięcia.

Proces ePortfolio

Poniżej znajdziesz omówienie różnych procesów, które wg. Jeremy Hiebertsa są istotne w pracy z ePortfolio.

Rys. 0.1. Osobiste środowisko uczenia się.

Uczeń prowadzący ePortfolio będzie musiał:

  • zidentyfikować, czego powinien się nauczyć;

  • przejrzeć i ocenić dowody, które już posiada;

  • zidentyfikować artefakty, które zaprezentują jego kompetencje lub proces uczenia się;

  • zastanowić się, kiedy będzie mógł zebrać potrzebne artefakty;

  • zastanowić się jakimi metodami może uchwycić i zapisać wymagane dowody;

  • ułożyc plan działania, który szczegółowo opisuje, co będzie potrzebne do zgromadzenia dowodów, przejawów własnych aktywności. Plan powinien zawierać też wskazówki jak i kiedy dowody zostaną zapisane;

  • włączyć nowe artefakty, dowody do ePortfolio w taki sposób, aby mogły być efektywnie prezentowane i udostępniane;

  • poddać refleksji własne uczenie się i własne osiągnięcia.

Są także oczywiście inne sposoby na rozróżnienie tych procesów.

Ćwiczenie 0.1.1.

Obejrzyj Rys.0.1. i Rys.0.2. wraz z opisem.

Następnie przedyskutuj w grupie poniższe pytania:

  • Czy zgadzasz się z definicją procesu ePortfolio? Jeśli nie, uzasadnij czemu.

  • Czy zabrakło jakiegoś procesu?

  • Czy któryś z procesów był niepotrzebny?

  • Jak porównać te procesy z tymi, które zwykle są udziałem uczniów nie prowadzących ePortfolio?

  • Spróbuj wypracować wspólne stanowisko i opublikuj wnioski w swoim ePortfolio (na przykład jako refleksję lub wpis na blogu).

Rys.0.2. ePortfolio.

Szanse i wyzwania we wprowadzaniu ePortfolio

Po obejrzeniu filmów i przeczytaniu wprowadzenia można łatwo się zorientować, że takie podejście nie pasuje do tradycyjnego sposobu uczenia, skoncentrowanemu na nauczycielu: uczeń jest tutaj w centrum i jest postrzegany jako aktywna, samodzielna i odpowiedzialna jednostka.

Także przed nauczycielami stoją nowe wyzwania - stają się oni trenerami i tutorami wspierającymi planowanie i refleksję nad uczeniem się. Metoda portfolio ma zarówno bezpośredni jak i pośredni wpływ na kulturę uczenia się.

Możemy wyliczyć kilka potencjalnych wyzwań i kilka zalet metody ePortfolio:

  • możliwości połączenia ze standardami uczenia i programami nauczania,

  • ocena możliwości i zasad,

  • wiedza i kompetencje nauczyciela jako eksperta ePortfolio,

  • infrastruktura informatyczna oraz wiedza i umiejętności zarówno nauczycieli jak i uczniów,

  • istniejąca kultura uczenia,

  • wsparcie w szkole czy na wydziale.

Ćwiczenie 0.1.2.

Zastanów się:

  • co może ułatwiać bądź utrudniać wdrożenie ePortfolio (integracja ePortfolio na poziomie instytucji, organizacji lub systemu kształcenia) w Twojej szkole?

  • pomyśl o tym, co ułatwia wprowadzenie ePortfolio, przedyskutuj to w małej grupie a następnie opublikuj w swoim blogu.

  • poszukaj w Internecie przykładów innych, możliwych problemów, które można napotkać wdrażając ePortfolio. Zanotuj swoje wnioski lub umieść linki do nich w swoim blogu.