Sesja 4.2: Cele uczenia i operacjonalizacja

Treści przeniesione ze starej wersji serwisu, ale odnośniki do źródeł zewnętrznych jeszcze nie są zaktualizowane

(ostatnia aktualizacja: 2014 r.).
Źródło angielskie (nie aktualizowane!): http://wikieducator.org/MOSEP_Module_4/session2

Cele

Niniejsza sesja obejmuje problematykę celów uczenia (się) oraz ich operacjonalizacji.

Spodziewane osiągnięcia

Po zakończeniu tej sesji:

  • będziesz umiała/umiał opracować zestaw celów i operacjonalizacji - kryteriów oceny,

  • będziesz umiała/umiał rozważyć rolę nauczyciela we wspieraniu i ułatwianiu dokumentowania osiągnięć uczniów przy pomocy ePortfolio.

Dlaczego cele wymagają operacjonalizacji?

Jak wykazaliśmy w pierwszej sesji tego modułu, niezwykle ważnym jest dopasowanie rezultatów (wyników) uczenia z kryteriami oceny (a także jej procedurami).

Kryteria oceny w kształceniu powinny być identyczne lub przynajmniej podobne do celów uczenia, jeśli nauczyciel pragnie osiągnąć założone cele a nie jedynie spełnić kryteria oceny.

Niemniej jednak często zdarza się, że cele uczenia (np. w programach nauczania) są niezwykle ogólne. A zatem trudno jest ocenić ePortfolio pod kątem "kreatywności" czy "umiejętności samoorganizacji". Trudno jest także powiedzieć jednoznacznie czy uczeń osiągnął zamierzony cel, lub kiedy to nastąpiło.

Istnieją różne poziomy celów uczenia a zatem także różne poziomy oceny (Hager & Butler, str. 68):

  • wiedza, umiejętności i zastosowane podejścia

  • działanie w dziedzinach praktycznych lub symulowanych

  • kompetencje indywidualne w dziedzinie praktycznej

Aby umożliwić uczciwe, obiektywne i prawidłowe ocenianie nauczyciel powinien dokonać operacjonalizacji celów uczenia. W pracy z ePortfolio w ten proces zaangażowani są także uczniowie.

Ćwiczenie 4.2.1.

Przyjrzyj się własnym celom, które postawiłeś sobie uczestnicząc w tym kursie. W jaki sposób ktoś z zewnątrz może ocenić, czy potrafisz wykorzystać ocenę ePortfolio, patrząc na Twoje własne ePortfolio?

Źródła oceny i ewaluacji

Praca udokumentowana w ePortfolio może być oceniona na wiele sposobów.

Z punktu widzenia oceny - cele ePortfolio są jasne: istnieje pewna ilość istotnych elementów czy czynności, które nie mogą zostać ocenione poprzez testy. Zdolność do tworzenia, projektowania, modyfikowania i refleksji są niezwykle cenne w kształceniu. Należy zatem ocenić te aktywności poprzez zebranie dowodów na umiejętność angażowania się w zaawansowane prace i ekspresji poprzez wytworzenie produktu końcowego - raportu z laboratorium, filmu, instalacji itp. Część ePortfolio powinna dostarczać dowodów różnych umiejętności, być może zgodnie z wytycznymi zaproponowanymi w Raporcie Tomlinson (2004): samoświadomość studentów dotycząca ich samych oraz sposobu, w jaki się uczą i co widzą w jaki sposób studenci spotykają się i kontaktują ze sobą, zastanawiając się nad możliwościami i podejmując przemyślane decyzje. Część portfolio w postaci powitania lub komentarza do produktu gdzie studenci prezentują siebie przy pomocy powyższych 3 aspektów wydaje się być właściwa.

Źródło: http://www.futurelab.org.uk/research/reviews/10_14.htm (już nie jest dostępne - przyp. LH).

Sposoby oceny (wg. Hager & Butler, 217).

  • Dziennik - uzupełniany codziennie zbiór opisów działań, przemyśleń, uczuć danej osoby

  • Pamiętnik - uzupełniany codziennie zbiór osobistych zapisów działań, przemyśleń, uczuć danej osoby

  • Raport - informacje na temat uczuć, pomysłów czy procesu uczenia się

  • Kwestionariusz - formularz z pytaniami

  • Lista

  • Formularze samooceny - osobisty zbiór opinii na temat własnej pracy

  • Notatki z badań - pisemne komentarze notowane na bieżąco podczas pracy

  • Wywiad - rozmowa lub spotkanie podporządkowane zbieraniu konkretnych informacji

  • Studium przypadku -dogłębna analiza konkretnego ucznia, studenta, nauczyciela, szkoły czy klasy

  • Obserwacja - proces obserwowania czy przysłuchiwania się jakiejś czynności zawodowej, w czasie rzeczywistym lub z nagrania

  • Portfolio nauczyciela - Teczka awansu zawodowego: zestawienie osiągnięć nauczyciela, zarówno zdobytych w klasie jak i poza nią. Elementy mogą zawierać:

    • informację o filozofii uczenia,

    • życiorys,

    • przykłady materiałów, aktywności, planów lekcji,

    • filmy z lekcji,

    • przykłady oceny wystawiane przez uczniów, dyrektorów itp.

Ćwiczenie 4.2.2.

Przedyskutuj, które z podanych źródeł mogą zostać ocenione podczas procesu ePortfolio a które z nich są widoczne w samym ePortfolio? Niektóre z tych źródeł bardziej pasują do koncepcji ePortfolio. Zastanów się, dlaczego.

Ocena ePortfolio

Czasami trzeba ocenić samo ePortfolio.

Ocena przy pomocy ePortfolio składa się z obiektywnych, formalnych kryteriów (takich jak np. ilość artefaktów) oraz kryteriów pokazujących poziom umiejętności refleksji nad procesem uczenia się. (Richter 2006: Portfolios im universitären Kontext: Wann, wo, wie? In: Brunner, I., Häckert, T.; Winter, F. (Ed.). Das Handbuch Portfolioarbeit, S. 234-241.).

Opis "dojrzałego ePortfolio" (Challis, D. (2005): Towards the Mature ePortfolio: Some Implicatios for Higher Education. In: Canadian Journal of Learning and Technology. Vol. 31(3), 18.07.07).

Przydatne kryteria:

  • wybór materiałów (np. zgodność: wszystko podporządkowane wymogom "publiczności", odbiorcy, materiały starannie dobrane pod kątem konkretnych elementów, brak materiałów niedopracowanych lub banalnych);

  • poziom refleksji (np. pokazuje stopień zrozumienia, samoświadomość i rozwój, włącza elementy odpowiedzi ze strony odbiorców i bierze je pod uwagę);

  • zawartość (np pokazuje przemyślenia w czasie, kontekst, ujawnia zarówno osobowość jak i zainteresowania);

  • wykorzystanie multimediów (wspiera treści i angażuje, ocena adekwatności i celowości, jakość materiałów audio/video);

  • projekt (np elegancki i przejrzysty, grafika nawiązuje do celów ePortfolio i jego autora, nie ma elementów rozpraszających);

  • nawigacja (np prosta i intuicyjna, pozwala użytkownikowi wybrać własną ścieżkę, wykorzystuje hiperlinki).

Poniższa lista kryteriów wspomaga zdefiniować założenia portfolio prezentacyjnego (Penn State, 2006 http://psu.edu).

Operacyjne (e-Portfolio działa poprawnie). Wskaźniki:

  • nawigacja jest jasna i spójna,

  • wszystkie linki działają,

  • media wyświetlają się prawidłowo,

  • pisownia i gramatyka są poprawne,

  • materiały publikowane uwzględniają prawa autorskie i licencje.

Wygląd (e-Portfolio wygląda dobrze). Wskaźniki:

  • strona wizualna jest jasna i spójna,

  • obrazy są zoptymalizowane do wyświetlania na stronie,

  • tekst jest czytelny (kontrast kolorów, rozmiar i rodzaj czcionki).

Dowody (artefakty) (akademickie, przedmiotowe, osobiste). Wskaźniki:

  • schemat organizacyjny łączy wszystkie elementy w spójną całość,

  • elementy wskazują na konkretne przykłady,

  • wykazuje zaawansowanie i doświadczenie,

  • wykazuje rozległą wiedzę,

  • zawiera życiorys (1 strona, łatwe do wydrukowania).

Refleksja (osobisty przekaz dołączony do ePortfolio. Wskaźniki:

  • grupa odbiorców i cele są jasno określone lub opisane,

  • dotyczy rozwoju osobistego i kariery zawodowej,

  • komentarze na temat elementów (dowodów, artefaktów) oraz komentarze na temat tego, co kolejne artefakty mówią o uczniu jest dołączona do ePortfolio,

  • zawiera cele krótkoterminowe (umiejętności, które uczeń chce zdobyć),

  • zawiera cele długofalowe (osobiste i zawodowe),

  • zawiera osobistą interpretację/ komentarz do osiągnięć.

Ćwiczenie 4.2.3.

Przedyskutuj kryteria - czy sądzisz, że są:

  • pełne?

  • właściwe?

  • istotne?

W jaki sposób dostosujesz kryteria do oceny portfolio prezentacyjnego w swojej klasie?

Ćwiczenie 4.2.4.

Spróbuj ocenić portfolio Helen Barrett (hbarrett.wordpress.com/my-portfolio/) według podanych kryteriów i przedyskutuj rezultaty.